اگر شما هم به دنبال توسعه کسب‌وکار خود در فضای مجازی هستید اما از ابهام و گستردگی آن هراس دارید، جای درستی آمده‌اید! اینجا، جایی است که قرار است پابهپای شما صفر تا صد این مسیر را همراهتان باشیم. اما پیش از آن، لازم است با یک سری از مفاهیم اولیه تجارت الکترونیک و نقش آن در تحول خرده‌فروشی آشنا شوید تا درک بهتری از فضای پیش‌رو داشته باشید.
اجازه دهید حتی چند قدم عقب‌تر برویم! قبل از آنکه از خرده‌فروشی آنلاین سخن بگوییم، می‌خواهیم شما را دعوت کنیم به یک سفر تاریخی! همراه ما باشید تا به تاریخچه شکل‌گیری این تحول عظیم در تجارت نگاهی بیندازیم. پس از آن کمی از انواع تجارت الکترونیک می‌گوییم و در آخر به تاثیر خرده‌فروشی آنلاین در بازار خرده‌فروشی می‌پردازیم.
تجارت الکترونیک به زبان ساده
تجارت الکترونیک، یکی از الگوهای مدل کسب‌وکار است که چند سالی است در ایران رواج پیدا کرده است. تجارت الکترونیک به معنای فروش محصولات یا خدمات سنتی از طریق کانال‌های آنلاین است. به تعریف دقیق‌تر از «ولادیمر زوآس» سردبیر مجله بین‌المللی تجارت الکترونیکی، می‌توان تجارت الکترونیک را به اشتراک‌‌گذاری اطلاعات کسب‌وکار، حفظ روابط کسب‌وکار و انجام معاملات کسب‌وکار از طریق شبکه‌های ارتباطی از راه دور تعریف کرد.
شاید برایتان سوال پیش آید که دانستن تجارت الکترونیک چه اهمیتی دارد؟
به نقل از سایت eMarketer، در سال 2022، میزان فروش تجارت الکترونیک جهانی برای اولین بار از 5 تریلیون دلار یعنی معادل بیش از 5 برابر کل خرده‌فروشی پیشی خواهد گرفت و تا سال 2025 علی‌رغم کاهش نرخ رشد، این میزان بالغ بر 7 تریلیون دلار خواهد شد.
آن‌چیزی که اهمیت دارد این است که دنیا با بهره‌گیری از اینترنت و تکنولوژی به سمت بهبود تجربه مشتریان رفته است. اهمیت دانستن این موضوع، سازگار کردن کسب‌وکارتان با این روند است. حال که به اهمیت دانستن تجارت الکترونیک و به‌ویژه خرده‌فروشی آنلاین پی بردید، زمان آن رسیده است که از تاریخچه شکل‌گیری آن بدانید.
چرا باید تاریخچه شکل‌گیری تجارت الکترونیک را بدانیم؟
احتمالاً شما به عنوان صاحب یک کسب‌وکار، مسائل مختلفی ذهنتان را درگیر کرده است که دیگر جایی برای فکر کردن به تاریخچه شکل‌گیری تجارت الکترونیک باقی نمانده است. شاید با خود فکر کنید که دانستن این موضوع چه اهمیتی برایتان می‌تواند داشته باشد؟
از شما می‌خواهیم که ساده از کنار این سوال عبور نکنید. جواب این سوال را می‌توان در این حقیقت یافت که هر چقدر شما بیشتر درباره گذشته بدانید، آینده بهتری را می‌توانید برای خودتان ترسیم کنید.
شکل‌گیری تجارت الکترونیک به سال‌های اولیه دهه 60 برمی‌گردد. انتقال اطلاعات الکترونیک مسیر را برای تجارت الکترونیک هموار می‌کرد و این روش از ارسال اطلاعات کم‌کم جایگزین روش‌های سنتی مانند فکس شد. اما در آن زمان هنوز شبکه اینترنت، گستردگی امروز خود را نداشت و دسترسی و اتصال به آن تنها محدود به چند کشور پیشرفته بود.
در سال 1969 و همزمان با تکامل شبکه جهانی اینترنت، با تاسیس شرکت کامپیوسرو در کلمبوس مرکز ایالات اوهایو آمریکا به عنوان یکی از بزرگترین شرکت‌های تجارت الکترونیک، عصر جدیدی از تجارت آغاز گردید. در ابتدا مدل‌های مطرح‌شده در تجارت الکترونیک به شدت ساده و اولیه و تنها محدود به انتقال اطلاعات شامل اطلاعات خرید، حمل‌ونقل و مالی بودند.
صنایع خرده‌فروشی، خودرو، دفاع و صنایع سنگین جزء اولین بخش‌‌هایی بودند که تبادل اطلاعات الکترونیکی در آن‌ها اتفاق افتاد. در آن زمان، شرکت‌های بزرگ از کامپیوترها به منظور تبادل اطلاعات بین سازمان‌های موثر در زنجیره تأمین خود بهره می‌بردند. سپس این تبادل، محدوده وسیع‌تری نسبت به زنجیره تأمین را در برگرفت. با فراگیری ایده انتقال الکترونیک داده‌ها و اسناد سازمانی در دهه 70 میلادی، مبادله‌های الکترونیک از الگوی مشخصی پیروی کردند.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید اولین مبادله الکترونیکی در بستر اینترنت چه بوده و توسط چه کسانی انجام شده است.
در بعضی از منابع ادعا شده است که در سال 1971 جان مارکوف کارآموز آزمایشگاه تحقیقاتی هوش مصنوعی دانشگاه استنفورد و دانشجوی دیگری از دانشگاه ام‌آی‌تی با رد و بدل کردن چند گرم مواد مخدر آغازگر اولین مبادله الکترونیکی بودند.
در سال 1979 مایکل آلدریچ مفهوم خرید از راه دور و اولین سیستم خرید آنلاین را پایه‌ریزی کرد. او توانست از طریق یک خط تلفن، تلویزیون خانگی خود را به یک دستگاه کامپیوتر پردازشگر چند کاربره که قابلیت نمایش در آن واحد را داشت، متصل کند.
به تدریج و با گسترش تکنولوژی، مدل‌های تجارت الکترونیک توسعه یافت و شرکت‌های مختلف را به استفاده بهتری از آن سوق داد. در سال 1990 با توسعه اولین نرم‌افزار مرورگر وب، مفهوم شبکه جهانی وب به‌طور همگانی مطرح شد. در دسترس‌قرارگرفتن روزافزون اینترنت سبب بازنگری در تعریف مدل‌های مختلف تجارت الکترونیک و کاربردهای آن در کسب‌وکارها گردید.
پس از آن، در سال 1992یکی از بزرگترین سایت‌های تجاری به نام بوک‌استاکس‌آنلیمیتد راه‌اندازی شد که در سال 1994 به سایت Books.com تغییر نام داد. سرانجام در سال 1997، به عنوان زیرمجموعه‌ای از شرکت Barnes & Noble که یک شرکت خرده‌فروشی کتاب است، به کار خود ادامه داد.
در ادامه سیر تحول تجارت الکترونیک، در سال 1994، اولین تراکنش امن آنلاین در حالی که هم داده‌های فرستنده و هم گیرنده رمزگذاری شده بود (SSL)، در بستر وب انجام شد. به نقل از نیویورک‌تایمز این اولین تراکنش خرده‌فروشی توسط تیم جوانی از کارآفرینان با حفظ حریم خصوصی به منظور سفارش یک پیتزای بزرگ از Hut و یک سی‌دی انجام شد.
در همان سال، شرکت تن‌اسکیپ از اولین مرورگر خود به نام موزیلا رونمایی کرد و امکان انجام تراکنش امن آنلاین را برای کسب‌وکارهای بسیاری فراهم آورد. از دیگر رویدادهای تأثیرگذار در این سال، راه‌اندازی دو تا از بزرگترین وب‌سایت‌های فروش اینترنتی جهان یعنی آمازون و ای‌بی، بود.
خرده‌فروشی الکترونیک قدمی رو به جلو یا پایان عمر خرده‌فروشی فیزیکی؟
خرده‌فروشانی که قصد راه‌اندازی یا توسعه کسب‌وکارشان را در فضای اینترنت دارند، همیشه با چالش‌های زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. زیرا با وجود گذشت چند دهه از آغاز تجارت الکترونیک، همچنان خیلی از مشتریان تمایلی به خرید از روی اینترنت ندارند. شرکت سیسکو به عنوان پیش‌قدم در راه‌اندازی سایت تجارت الکترونیکی خود در سال 1996 نقش مهمی در شروع عصر خرده‌فروشی الکترونیک داشته است. پس از آن، شرکت‌های بزرگی مانند ماکروسافت و آی‌بی‌ام هم امکان فروش محصولات خود از طریق اینترنت را فراهم کردند.
خرده‌فروشی آنلاین به هیچ‌عنوان به معنای پایان عمر خرده‌فروشی فیزیکی نیست. اگرچه پیشرفت تکنولوژی، بسیاری از کسب‌وکارها را به سمت دیجیتالی شدن سوق داد، اما همچنان نقش فروشگاه‌های فیزیکی در جذب مشتری جدید غیرقابل‌انکار است. در این عصر، آن‌چه که اهمیت دارد این است که بتوان از تمامی کانال‌ها و ظرفیت‌های موجود نهایت استفاده را کرد.
جمع‌بندی
آشنایی با تاریخچه شکل‌گیری تجارت الکترونیک، به ما کمک می‌کند نگاه واقع‌گرایانه‌ای نسبت به این تحول بزرگ و مهم در صنعت خرده‌فرشی داشته باشیم. نکته حائز اهمیت در این عصر رقابت آنلاین این است که از سرعت پیشرفت تکنولوژی عقب نمانیم و بتوانیم کسب‌وکار خود را پابهپای آن، گسترش دهیم.
در ادامه این سری مقالات، به این تحولات خواهیم پرداخت. به تغییر رفتار مشتری در خرید، به عنوان یک نکته کلیدی در رشد کسب‌وکار، نگاه جامعی می‌اندازیم و بررسی خواهیم کرد که چطور با افزایش تجارت چندکانالی، خریداران آنلاین انتظار یک تجریه یکپارچه بین کانال‌های مختلف را دارند به طوری که بتوانند در پلتفرم‌های مختلف فرآیند جستجو، انتخاب و خرید را به ساده‌ترین شکل ممکن انجام دهند.
همچنین از روندهای روبه‌رشد دیگر در تجارت الکترونیک سخن خواهیم گفت. به طور کلی این روندها عبارت‌انداز:
· بهبود مسیر مشتری و شخصی‌سازی آن
· خرید اینترنتی به کمک هوش مصنوعی
· خرید از شبکه‌های اجتماعی
· ارزهای دیجیتالی و کیف پول‌های موبایلی
اگر نیاز به راهنمایی در مسیر ورود به تجارت الکترونیک دارید، فقط کافی است از اینجا به ما خبر دهید. کارشناسان ما در اولین فرصت در کنار شما حضور می‌یابند و راهکارهای مناسبی را بر اساس کسب‌وکار خودتان ارائه می‌دهند.
